Waar komt het spreekwoord vandaan?
Het spreekwoord 'de appel valt niet ver van de boom' wordt in de Nederlandse taal vaak gebruikt om aan te geven dat kinderen sterk lijken op hun ouders. Dat kan zowel betrekking hebben op uiterlijk, gedrag als karakter. Maar waar komt dit spreekwoord eigenlijk vandaan?
De herkomst van dit gezegde ligt in de natuur. Een appel die uit een boom valt, rolt meestal niet ver weg. Daardoor is het een mooie metafoor voor hoe mensen in hun doen en laten vaak lijken op hun familie, vooral op hun ouders. Het spreekwoord wordt al eeuwenlang gebruikt in verschillende vormen en talen. De oorsprong gaat zelfs terug tot oude Duitse gezegden uit de middeleeuwen, zoals 'der Apfel fällt nicht weit vom Stamm'.
Wanneer gebruik je dit spreekwoord?
Je gebruikt 'de appel valt niet ver van de boom' wanneer je wil benadrukken dat een kind op zijn of haar ouder lijkt. Dat kan positief bedoeld zijn, bijvoorbeeld wanneer een zoon net zo muzikaal is als zijn vader, of een dochter net zo vriendelijk is als haar moeder. Maar het wordt ook wel eens minder positief gebruikt, wanneer iemand dezelfde slechte gewoonten als zijn ouders vertoont.
Het spreekwoord kan zowel letterlijk als figuurlijk gebruikt worden. In gesprekken hoor je het vaak als reactie op een opmerking over hoe familieleden op elkaar lijken. Denk aan mensen die zeggen: "Dat is ook geen wonder, hij is net zijn vader. De appel valt niet ver van de boom."
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Het gebruik van dit spreekwoord kom je vaak tegen in het echte leven. Een paar voorbeelden helpen dit beter te begrijpen. Stel dat iemand heel sportief is omdat zijn ouders ook van sport houden, dan kun je zeggen: "De appel valt niet ver van de boom." Of als een kind dezelfde manier van praten heeft als zijn moeder, dan past het spreekwoord daar perfect bij.
Ook in de media wordt het vaak gebruikt. Denk aan krantenartikelen over bekende Nederlanders van wie de kinderen hetzelfde carrièrepad volgen. Wanneer een zanger een zoon heeft die ook zanger wordt, dan wordt het gezegde meestal genoemd in het artikel.
Vergelijkbare spreekwoorden uit andere talen
Hoewel dit een typisch Nederlands spreekwoord lijkt, bestaan er in veel andere talen vergelijkbare uitdrukkingen. In het Engels wordt vaak gezegd: "Like father, like son" of "The apple doesn't fall far from the tree". In het Frans gebruikt men: "Les chiens ne font pas des chats" wat letterlijk betekent: honden baren geen katten, oftewel, een kind lijkt altijd op de ouder.
Dat dit spreekwoord in zoveel talen voorkomt, laat zien dat het een universeel gevoel uitdrukt. Ouders en kinderen lijken vaak op elkaar, en taalgebruik overal ter wereld probeert dat op een beeldende manier duidelijk te maken. Als je iemand dus eens wil wijzen op een duidelijke familietrek, weet je nu precies hoe je dat verwoordt.
